„Ziemia Miechowska” to określenie stosowane przez regionalistów na określenie części Małopolski położonej na północ od Krakowa. Jej centrum wyznacza Miechów – największe w okolicy miasto, dysponujące zarazem obiektem o znacznym potencjale symbolicznym: klasztorem bożogrobców i gotycką Bazyliką Grobu Bożego. Ufundowanie siedziby zakonu przez Jaksę Gryfitę w XII wieku było momentem założycielskim miasta, które w oficjalnych materiałach promocyjnych bywa nazywane „polską Jerozolimą”. W pamięci mieszkańców ważną rolę pełni nieodległe pole bitwy racławickiej, bitwa miechowska z okresu powstania styczniowego oraz druga wojna światowa z działaniami lokalnej partyzantki, niemieckimi fortyfikacjami budowanymi pod koniec wojny oraz pomocą, jakiej Polacy udzielali żydowskim współobywatelom w staraniach o ratunek przed nazistowskim ludobójstwem (zwłaszcza kultywowana jest pamięć o rodzinie Baranków ze wsi Siedliska). Żydzi na Miechowszczyźnie stanowili przed wojną wielotysięczną społeczność, a w samym Miechowie około czterdzieści procent ludności.

Mieszkańcy regionu w minionej dekadzie uznali, że pamięć o ostatniej wojnie wymaga zmian. W tzw. Lesie Chodówki, miejscu największych egzekucji na żydowskich mieszkańcach Ziemi Miechowskiej, w roku 2012 przesunięto upamiętnienie, aktywując nie-miejsca pamięci, których status był następnie przedmiotem negocjacji pomiędzy zainteresowanymi stronami. O miechowskich nie-miejscach pamięci dowiedzieliśmy się od Komisji Rabinicznej do spraw Cmentarzy, która została zaangażowana przez instytucje samorządowe i mieszkańców w lokalne procesy pamięciowe.

W naszych badaniach zajmowaliśmy się kulturą pamięci w Miechowie i okolicach, współtworzoną przez sieć miejsc i nie-miejsc pamięci. Punktem wyjścia czyniąc wspomniany las, przyglądaliśmy się także pozostałym ogniwom sieci: cmentarzowi żydowskiemu i miejscu „przy torach” w mieście Miechów, miejscom egzekucji i zagrzebania zwłok żydowskich i nieżydowskich Polaków współdziałających przeciw nazistowskiej przemocy we wsiach Siedliska, Wierzbica i Wolica oraz nagrobkowi anonimowego Roma we wsi Podleśna Wola. Zaobserwowaliśmy pełnioną przez niektóre z lokalizacji funkcję kenotafu, upamiętniającego kilka miejsc inaczej nieoznaczonych. Układ ten ma dwustronny i dynamiczny charakter, w tym czasami rozsuwa się, gdy centralne punkty zostają rozpoznane jako nieudane czy nietrafne. Tak zdestabilizowany został pomnik w Lesie Chodówki: jego przesunięciu towarzyszyły praktyki kwestionujące starą i nową lokalizację oraz potrzeba oznaczenia innych miejsc, które dotąd obsługiwał. Rozpoznaliśmy także różnice w praktykach pamięciowych dotyczących ofiar o różnym pochodzeniu etnicznym: ofiary żydowskie na ogół pozostają od czasu zbrodni w nieoznaczonych, lecz znanych sąsiadującej z nimi społeczności grzebaliskach, ofiary polskie są zwykle ekshumowane na lokalne cmentarze, pozostając przedmiotem prywatnej pamięci rodzinnej lub zostając włączone w narrację państwowego centrum (przypadek rodziny Baranków), ofiara romska zaś – choć obdarzona grobem przez lokalną społeczność – jest lokowana w przestrzeni liminalnej, emanującej niepokojącą aurą afektywną.