Aleksandra Szczepan, Świadek – żywy zapis: Ada Lichtman i Henryk Gawkowski

w: Rzeczowy świadek, red. Katarzyna Grzybowska, Sylwia Papier, Roma Sendyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019, s. 231–248

Wychodząc od określenia Gideona Hausnera, prokuratora generalnego podczas procesu Eichmanna, który nazwał świadków oskarżenia „żywym zapisem”, autorka rozwija koncepcję material witness Susan Schuppli w odniesieniu do świadków ludzkich: są oni w tej interpretacji innego rodzaju „materialnymi” świadkami, w których ciele i języku zakodowana została przeżyta trauma. Tekst skupia się na dwóch przykładach takich ludzkich materialnych świadków, sfilmowanych przez Claude’a Lanzmanna podczas jego pracy nad dokumentem Shoah (1985): Ady Lichtman i Henryka Gawkowskiego, ocalałej i postronnego świadka. Świadectwo jako żywy zapis funkcjonuje w podwójnym, materialno-przedstawieniowym (indeksalno-ikonicznym) wymiarze, w którym świadek równocześnie świadczy i zaświadcza, a jego opowieść o przeżytej traumie rezonuje z językiem, ciałem i – w przypadku relacji składanych in situ historycznych wypadków – miejscem, gdzie odbywa się akt świadczenia.
Tekst w języku polskim.