Wychodząc od postulowanej przez Raula Hilberga dla opisu aktorów Zagłady triady sprawcy – ofiary – świadkowie (bystanders), autorka proponuje potraktować wielkie powojenne procesy sądowe związane z Zagładą jako metaforę kolektywnych prób zmierzenia się z przeszłością: dla społeczeństwa sprawców kluczowe byłoby postępowanie w Norymberdze, dla wspólnoty ofiar – osądzenie Eichmanna, a dla tożsamości polskich świadków – procesy z tzw. Dekretu sierpniowego wytaczane w sprawach o przemoc Polaków wobec Żydów podczas okupacji. W tej interpretacji modelowym polskim świadkiem Zagłady jest ktoś związany bliskimi więzami z pozwanym, często świadek fałszywy. Dlatego kluczowa w polskim kontekście staje się figura świadka wyrodnego, który świadczy na rzecz prawdy przeciwko swojej wspólnocie. W drugiej części artykułu prezentowane są obecne w polskiej kulturze wizerunki takich świadków kalających własne gniazdo.
Tekst w języku polskim.
PDF

Autor ikony Good Ware, źródło: www.flaticon.com