Roma Sendyka, Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania

Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2020 (w druku)

Książka próbuje odpowiedzieć na pytanie, jak radzimy sobie współcześnie z traumatyzującą nadmierną schedą masowej zagłady w jej „rozproszonej” wersji – gdy okazuje się ona wykraczać poza określone i muzealizowane ramy „obozu”. Autorka pokazuje, że istnienie licznych (rozproszonych i nieupamiętnionych) miejsc masowej zagłady nie pozostaje neutralne dla współczesnych procesów wytwarzania tożsamości i kształtowania pamięci. Jaki status i znaczenie są przypisywane miejscom porzuconym i nieupamiętnianym? Czy zapomniane miejsca są istotnie zapomniane, czy też są raczej miejscami tabu, stanowiącego efekt nierozwiązanych konfliktów społecznych i represjonowanych zbiorowych lęków? Jaki użytek (społeczny, symboliczny, religijny, ekonomiczny, polityczny czy etyczny) czyniony jest obecnie w Polsce i szerzej – w regionie z nieupamiętnionych miejsc ludobójstwa? Na jakich warunkach wracają one w obszar pamięci kolektywnej, jak są znakowane, kiedy i w jaki sposób są upamiętniane pomnikami? Jak mobilizują w ich imieniu publiczną uwagę artyści (którzy często są pierwszymi, którzy upominają się o rewizję statusu takich lokalizacji)? Jak rozumieć je w planie afektywnym, jak w odniesieniu do kategorii krajobrazu? Jaki rodzaj pamięci ujawniają – czy faktycznie jest ona równoznaczna z „zapomnieniem” lub „amnezją”? Wreszcie: jak działają owe miejsca, jaką mają sprawczość? Czy są to lokalizacje kontestowane czy raczej kontestujące (w sensie, jaki przynosi etymologia tego słowa: con-testare oznacza współ-świadczenie)?
Książka w języku polskim.

Autor ikony Kiranshastry, źródło: www.flaticon.com